Jakie są rodzaje znaków towarowych? Przykłady z Urzędu Patentowego

• Zobacz ceny minimalne za usługi rzecznika patentowego

Czym jest znak towarowy – definicja

Znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony.

Art. 120 ust. 1 Ustawa Prawo własności przemysłowej

Zauważyłem, że ludzie odruchowo utożsamiają znak towarowy z nazwą oraz logo firmy. To pojęcie jest jednak zdecydowanie obszerniejsze. Ja swoim Klientom tłumaczę to tak:

Znak towarowy to każde oznaczenie, które jest używane komercyjnie i pozwala wyróżnić Twój towar lub usługę z grona Twojej konkurencji.

 
Z tej mojej uproszczonej definicji płyną dwa główne wnioski odnośnie znaków:

1. Na znaku towarowym musisz zarabiać

Taką funkcję spełnia nazwa batonika SNICKERS czy restauracji Sfinks. Za tymi markami stoi konkretna firma, która używa ich komercyjnie. Nazwa, która takim celom nie służy, nie jest w świetle prawa znakiem towarowym.

Przykładem może być graffiti na ścianie czy tatuaż na ręce. Sytuacja się zmieni, kiedy ktoś znajdzie sposób na to, jak na takiej grafice zarabiać.

2. Znak towarowy musi mieć tzw. zdolność odróżniającą

Twoja marka musi pozwolić Ci wyróżnić się na tle konkurencji. Okazuje się, że nie każda nazwa i logo się do tego nadaje. Obecnie panuje moda na wchodzenie w nazwy jednoznacznie opisowe jak: „VIP MEBLE” czy „GRAND HOTEL”. W e-commerce sklepy powszechnie używają określeń „e-moda” lub „woda24.pl”, które wprost opisują ich asortyment. A jako, że są to pojęcia wolne, to nikt nie może ich zmonopolizować.

To bardzo częsty błąd początkujących przedsiębiorców. Urząd będzie weryfikował czy w Twoim zgłoszeniu są bezwzględne przeszkody rejestracji znaku towarowego.

Jakie są rodzaje znaków towarowych? Co można zgłosić do Urzędu Patentowego? Przykłady

Mam nadzieję, że to, co napisałem, dało Ci nieco do myślenia. W końcu są sytuacje, kiedy aby skojarzyć, o jaką markę chodzi wystarczy:

• usłyszeć, charakterystyczne dźwięki (intro NETFLIX);
• zobaczyć kolor w reklamie (ORANGE);
• dotknąć specyficznego kształtu opakowania (butelka Coca-Cola).

I faktycznie do grona znaków towarowych zalicza się to wszystko co spełnia ogólną definicję. Wymienia się tutaj zwyczajowo dwie kategorie znaków:

• konwencjonalne,
• niekonwencjonalne.

Do pierwszej grupy zalicza się trzy rodzaje znaków towarowych: nazwy, logo i grafiki. Jak pokazują dane publikowane przez Urzędy Patentowe, takich znaków zgłasza się ponad 99%.

Z drugiej strony największe kontrowersje budzą znaki niekonwencjonalne.

Historycznie w tej formie przedsiębiorcy próbowali zastrzegać zapachy, smaki czy elementy techniczne chronione wcześniej patentami (np. klocek LEGO). Czasami skutecznie. To jednak doprowadzało do nadmiernego moim zdaniem monopolu prawnego. I kończyło się wycinaniem w pień konkurentów z danej branży.

Poniżej opisuję szczegółowo wszystkie odmiany znaków towarowych.

Jakie są rodzaje znaków towarowych konwencjonalnych?

Znak towarowy słowny

Ta klasyczna odmiana znaku towarowego zabezpiecza nazwę firmy, produktu lub usługi. Nie ma przy tym znaczenia, czy w zgłoszeniu zapiszesz ją dużymi, czy małymi literami. Od strony prawnej ochronie podlega płaszczyzna fonetyczna. Czyli w pewnych sytuacjach za podobne zostaną uznane nazwy, które choć zapisuje się inaczej, to brzmią podobnie.

Przykłady:

Zobacz również:

• Jak zastrzec swój znak towarowy? Poznaj wszystkie etapy
• Co daje „opatentowanie” marki firmy? 7 kluczowych korzyści
• Gdzie rejestruje się nazwę produktu?

Znak towarowy słowno-graficzny

To nic innego jak logo. Składa się ono z elementów słownych, które ubiera się w bardziej bądź mniej fantazyjną grafikę. Część firm wkomponowuje w niego również swój sygnet. Ochronie podlega wtedy wszystko jako całość. 

Przykłady:

Wiele osób wybiera ten typ, ponieważ chcą zabezpieczyć zarówno nazwę, jak i logotyp. Czyli próbują upiec dwie pieczenie na jednym ogniu.

Czy tak się da? To zależy.

Jeżeli w logo jest całkowicie fantazyjna nazwa, to faktycznie ochronie podlega płaszczyzna graficzna i fonetyczna. W przypadku, kiedy słowo jest opisowe to taka strategia nie daje monopolu prawnego na samą nazwę. Upraszczając, jeżeli byłbyś w stanie zarejestrować sam znak słowny, to rejestrując znak słowno-graficzny chronisz nazwę.

Przykład, kiedy udało się tym sposobem zabezpieczyć samą nazwę:

Przykład, kiedy logo na pewno nie chroni zawartej w nim nazwy:

Ciekawostka:

Możliwa jest również ochrona logo jako wzór przemysłowy. W odróżnianiu od znaku towarowego prawo chroni takie oznaczenie bez względu na powierzchnię, na której się znajdzie. Często warto więc wykorzystać wzory do zabezpieczenia wariantów kolorystycznych firmowego logo.

UWAGA! Niższe opłaty urzędowe za ochronę znaku towarowego

Możesz obniżyć opłaty urzędowe za rejestrację marki aż o 75% dzięki dotacjom z UE. Program skierowany jest do firm z sektora MŚP, a jego górna granica wynosi 1000 EUR. W zeszłym roku 100% złożonych przeze mnie wniosków zakończyło się przyznaniem grantu. Chętnie pomogę Ci uzyskać taką dotację. Po prostu napisz do mnie przez formularz.

^{Dalsza część artykułu pod formularzem.}

Znak towarowy graficzny

Znak towarowy w formie graficznej to trzeci z grona najpopularniejszych odmian. W praktyce są to najczęściej sygnety. Najbardziej znanym jest nadgryzione jabłko firmy APPLE. 

Przykłady:

W swoim zawodzie często dostaję pytanie:

Co najlepiej zgłaszać: nazwę, logo czy sygnet?

Każda z tych form ma swoje plusy i minusy.

Idealnie byłoby chronić każdą z nich niezależnie. Nigdy nie możesz mieć bowiem pewności, w jaki sposób konkurencja będzie się do Ciebie przybliżać. Niestety złożenie trzech podań to potrójne opłaty urzędowe. Jeżeli masz dylemat, to rozważ najpierw zgłoszenie samej nazwy. Wcześniej jednak przeczytaj ten artykuł:

• Rejestrowanie znaków towarowych. Co lepiej zastrzec nazwę czy logo firmy?

Jakie są rodzaje znaków towarowych niekonwencjonalnych?

Przestrzenne znaki towarowe

Najprościej mówiąc zabezpieczają one wygląd produktu. Dość trudno je zastrzec, ponieważ ekspert rozpatrujący zgłoszenie będzie oceniał czy taka ochrona zbytnio nie zmonopolizuje rynku. Praktyka jest taka, że na ochronę mogą liczyć tylko takie kształty, które mocno odbiegają od standardów rynkowych.

Czyli nie ochronisz tego jak wygląda zwykła butelka piwa.

Przykłady tego typu form przestrzennych:

Wystrój sklepu jako znak towarowy

Wspominałem, że znaki towarowe to coś więcej niż słowo czy logotyp. Tutaj masz na to koronny dowód. Kilka firm odważyło się powalczyć o zabezpieczenie wystroju swoich sklepów. O dziwo udało im się to. 

Znaki słowno-graficzno-przestrzenne

Sam kształt butelki będzie Ci bardzo ciężko zastrzec. Jeżeli jednak zgłosisz ją razem z etykietą, to szanse zdecydowanie wzrastają. W tej formie możesz zabezpieczyć oznaczenia przestrzenne, które zawierają napisy. Najczęściej jest to wygląd konkretnych opakowań. 

Wizerunek budynku jako znak towarowy

Idźmy w jeszcze bardziej szokujące odmiany znaków towarowych.

Okazuje się, że można tak chronić wygląd figurek, pomników, a nawet całych budynków. Wbrew pozorom takie próby nie należą do rzadkości.

Zastanawiasz się, po co komuś taka ochrona?

Po to, aby czerpać wyłączne korzyści z komercjalizacji takich obiektów. W Polsce w tej formie chroniony jest Stadion Narodowy czy Pałac Kultury. Na wydanie pocztówek, kalendarzy czy filmów z udziałem tych obiektów – trzeba mieć zgodę właściciela takich praw wyłącznych. A ta najpewniej nie będzie udzielona za darmo.

Czyli sprawdza się zasada, że jak nie wiadomo o co chodzi, to chodzi o pieniądze. 🙂

Pojedynczy kolor jako znak towarowy

Wspominałem na początku, że znakiem towarowym może być to wszystko, po czym klient rozpozna Cię na rynku. Standardem jest, że marki budują swój przekaz marketingowy w oparciu o pewną koncepcję kolorystyczną. Może masz podobnie w swojej firmie. Czy sam kolor można „opatentować”? Co do zasady nie. Urzędy Patentowe uznają, że to za mało, aby wyróżnić się na rynku.

Są jednak wyjątki.

Chodzi o sytuację, kiedy tak mocno wypromujesz swoją markę, że ludzie zaczną Cię kojarzyć po samym kolorze. Dotyczy to na prawdę potężnej rozpoznawalności jak w poniższych markach.

Więcej o tym dowiesz się z poniższego nagrania.

Zestawienia kolorów jako znaki towarowe

Nie jest wcale łatwiej zastrzec proste zestawienia kolorystyczne. Dwa czy trzy elementy obok siebie tylko w wyjątkowych sytuacjach mogą pełnić funkcję znaku towarowego. Znów chodzi o nabycie tzw. wtórnej zdolności odróżniającej. Czyli gdybyś ubiegał się o taką ochronę, ekspert rozpatrujący Twoje podanie zażąda dowodów na gigantyczną rozpoznawalność takiej marki.

Są jednak firmy, którym ta sztuka się udała:

Znaki towarowe pozycyjne

Dość ciekawa ze swej natury forma.

Przedstawiają one miejsce na produkcie, gdzie pojawia się dany symbol, kształt czy rysunek. Sam w sobie jednak często nie posiada zdolności odróżniającej. Potwierdził to w jednym z wyroków Trybunał Sprawiedliwości UE uznając, że trzy paski Adidasa nie da się chronić bez wskazywania miejsca na odzieży gdzie się pojawiają.

Znaki towarowe ruchome

Są to najczęściej animacje bez dźwięku.

Aktualnie w podaniu przedstawia się je, wysyłając plik mp4.

W przeszłości tę odmianę znaków towarowych ilustrowało się w postaci kilku klatek.

Gest dłonią jako znak towarowy

Czy prosty gest dłonią może wskazywać na towar lub usługę?

Co do zasady nie. I faktycznie zdecydowana większość tego typu zgłoszeń spotkała się z odmową.

Przykłady odmów:

Są i znaki, które uzyskały rejestrację:

Zatrzymajmy się chwilę na tym ostatnim przykładzie. Czy ten charakterystyczny ruch palcami nie kojarzy Ci się przypadkiem z pewnym batonikiem? Większość osób, które o to pytam, dobrze odpowiada, że chodzi o TWIX-a. Tymczasem reklama, która wypromowała ten gest (link) była puszczana w Polsce w latach 90. 🙂

Hologramy

Mniej kontrowersyjną odmianą są hologramy. Często występują w formie graficznej lub słowno-graficznej. Ich wygląd zmienia się w zależności od tego, pod jakim kątem na nie patrzymy. Do niedawna był problem, jak je przedstawiać w rejestrze. Obecnie znak holograficzny należy przedstawić poprzez załączenie pliku wideo. 

Multimedialne znaki towarowe

Charakteryzują się połączeniem, obrazu, dźwięku i ruchu. Ten znak towarowy można przedstawić w formie pliku MP4.

Co ważne takie nagrania nie mogą być zbyt długie… ani zbyt proste. Na ochronę nie ma co liczyć kilkuminutowy film, jak i proste wideo z jednym dźwiękiem.

Znalazłem też prawdziwe arcydzieło. 🙂

Deseń, faktura i pattern jako znak towarowy

Tego typu znaki są zwykle przeznaczone do oznaczania tkaniny oraz odzieży. Składają się one z ciągu powtarzających się grafik/symboli. Możesz je kojarzyć z produktów sławnych domów mody.

Dźwięk jako znak towarowy

Tak jak wspominałem na początku, prosty dźwięk, muzyczka często potrafi nam się skojarzyć z konkretną marką. Początkowo był problem, jak w sposób jasny i precyzyjny zapisać dźwięk w rejestrze. Zgłaszający wykorzystywali do tego:

• zapis nutowy;
• połączenie nut i tekstu;
• spektrogram.

Oto kilka polskich znaków dźwiękowych:

Dziś wystarczy załączyć plik mp3. Tym sposobem znalazłem:

Dotykowe znaki towarowe

Stanowią chyba najrzadszą odmianę znaków towarowych. Mimo wszystko po przejrzeniu wielu baz urzędów patentowych na świecie znalazłem kilka interesujących przykładów. Każdy zakończył się przyznaniem prawa ochronnego.

Dotykowy znak towarowy o nr US 3896100 zawierał taki opis:

Znak składa się ze skóry owiniętej wokół środkowej powierzchni butelki wina. Jest to sensoryczny znak dotykowy.

Zapach jako znak towarowy

Ta odmiana znaków towarowych budzi wiele kontrowersji, bo próbuje zmonopolizować rozwiązania techniczne.

Zapach, czyli kompozycja chemiczna kilku składników to domena prawa patentowego. Tyle że patent może obowiązywać maksymalnie 20 lat. Tymczasem znaki handlowe przedłużane co 10 lat mogą trwać wiecznie.

W Anglii próbowano kiedyś zastrzec zapach Chanel No 5 do oznaczania oczywiście perfum. Urząd wydał odmowę argumentując, że co do zasady znak towarowy musi służyć do wyróżnienia towaru z grona konkurencji. A w tym przypadku był on jednocześnie samym towarem. Aby dało się coś takiego zarejestrować, należy go oddzielić od samego towaru. W tym przypadku było to niemożliwe.

Mimo wszystko historycznie kilka podobnych prób zakończyło się sukcesem.

Smak jako znak towarowy

Innowacyjny sposób wędzenia mięsa czy przygotowywania ryb można opatentować.

Tak samo, jak skład nowo wymyślonego chleba. Czy jednak smak może pełnić funkcję znaku towarowego? Moim zdaniem nie i potwierdzają to wyroki europejskich sądów. Argument za odmową był m.in. taki, że znak ma pomóc w wyborze produktu przed jego zakupem. W przypadku znaków smakowych zapoznajemy się z nimi dopiero po zakupie. Czyli w momencie, kiedy go konsumujemy.

Od siebie dodam, że monopolizacja smaków mogłaby doprowadzić do tego, że jedna firma zawłaszczy sobie smak miętowy dla gum do żucia. Będzie to więc ze szkodą dla wolnego rynku. I rolę tego obrońcy pełni właśnie ekspert z Urzędu Patentowego.

Odmowę uzyskały znaki:

Jakie są rodzaje znaków towarowych można zastrzec? Podsumowanie

• Choć przedsiębiorcy zastrzegają najczęściej nazwę, logo oraz sygnet to wyróżniamy dużo więcej odmian znaków towarowych. Teoretycznie w definicji tego pojęcia mieści się niemal wszystko. To stwarza duże pole do interpretacji.

• W praktyce nietradycyjne znaki mają szansę na ochronę tylko, jeżeli zyskają tak ogromną popularność, że zaczną się konsumentom kojarzyć z konkretną firmą. Rzadko komu to się udaje.

• Nierzadko duże firmy próbują tak chronić rozwiązania typowo techniczne. To się udało chociażby z wyglądem kostki Rubika. Później w oparciu o takie prawo usuwają swoją konkurencję. Zgoda na swobodną rejestrację tego typu kształtów przedmiotów mogłaby więc doprowadzić do spustoszenia na rynku.

• Ekspert powinien odmówić rejestracji w przypadku, kiedy ktoś próbuje zmonopolizować coś co nie mieści się w formie znaków towarowych. Dzięki temu chroni swobodę działalności gospodarczej.

• Niewykluczone, że w przyszłości da się zastrzegać również nowe odmiany. Jeżeli technologia pozwoli na zdalne zapoznanie się z zapachem lub smakiem, to zniknie główna przeszkoda w ich rejestrowaniu.

Zobacz również:

• Co to jest klasyfikacja nicejska? Jak z niej prawidłowo korzystać?
• Rejestracja marki na Amazon. Czym jest Amazon Brand Registry?
• Czy można zarejestrować markę na osobę fizyczną w Urzędzie Patentowym RP?
• Strefa Marek Allegro – internetowa galeria handlowa. Jak do niej dołączyć?
• Czym są wzory przemysłowe? 
• Licencja na wykorzystanie postaci z bajek. Gdzie szukać kontaktu?
• Zarejestrowanego znaku towarowego należy używać!
• Jak długo trwa procedura udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy?