Czym są wzory przemysłowe? Jak je chronić od strony prawnej?

• Zobacz ceny minimalne za usługi rzecznika patentowego

Wzory przemysłowe są ważne, bo ludzie kupują oczami!

Wiesz dlaczego system operacyjny Windows pokonał DOS-a? Ponieważ opierał się na obrazach. Pliki przenosiło się do wskazanych folderów szybkim ruchem kursora. Wystarczyło zrozumieć dosłownie kilka zasad i komputer stał przed ludźmi otworem.

Nasz mózg uwielbia obrazy!

Doskonale wiedzą o tym wydawcy gazet brukowych. Jeżeli weźmiesz do ręki “Fakt” lub “Super Expres”, to zobaczysz, że najmniej jest w nich właśnie tekstu 🙂 Eksponowane są za to zdjęcia. Statystyki mówią same za siebie. Powyższe tytuły są najczęściej kupowanymi dziennikami w Polsce!

Design jest wszystkim. Wszystkim!

Paul Rand, autor logo IBM

Wiodące firmy dbają o wygląd swoich produktów

Dla najbardziej konkurencyjnych przedsiębiorstw na świecie, wzornictwo przemysłowe jest stałym elementem tworzenia nowego produktu. Dopracowane wzory przemysłowe to dla nich bardzo ważny element innowacyjności. Projektanci wzornictwa uczestniczą tam w procesie powstawania nowego produktu już na etapie kreowania jego wizji.

Aby produkt się sprzedawał, musi być funkcjonalny, ale i mieć atrakcyjny wygląd. Jeżeli dobrze połączy się wszystkie elementy tej układanki, pojawia się sukces ekonomiczny. A im jest on większy, tym szybciej zwróci na Ciebie uwagę nieuczciwa konkurencja.

Takie firmy sprawdzą co Ci się dobrze sprzedaje i wprowadzą na rynek coś podobnego.

Zazwyczaj to w tym momencie większość osób myśli o ochronie prawnej. Widząc co wyprawia konkurencja chcą swoje produkty chronić rejestrując wzory przemysłowe. Niestety często jest już za późno.

Wzory przemysłowe – jak prawo je zabezpiecza?

Ochronę na wzory przemysłowe uzyskuje się poprzez rejestrację we właściwym urzędzie ds. własności przemysłowej. Istnieje procedura:

• krajowa (ochrona na terytorium Polski);
• wspólnotowa (ochrona w 27 krajach UE);
• międzynarodowa (na wybrane kraje świata).

W Polsce wzory przemysłowe zastrzega się w Urzędzie Patentowym w Warszawie. Prawo z rejestracji wzorów przemysłowych udzielane jest na 25 lat, w 5-cio letnich okresach ochronnych. Właściciel wzoru otrzymuje specjalne świadectwo ochronne.

Poza informacją, że wszelkie prawa należą do Ciebie, będzie tam wskazany numer prawa ochronnego. Możesz go później umieszczać na produktach. To działanie prewencyjne. Konkurencja od razu będzie wiedzieć, że zadbałeś o ochronę prawną.

Zobacz również:

• Czy wzór przemysłowy jest lepszy od patentu na wynalazek?
• Jak opatentować nazwę firmy? Czy to w ogóle możliwe?

UWAGA!

Możesz obniżyć opłaty urzędowe za rejestrację wzoru aż o 75% dzięki dotacjom z UE. Program skierowany jest do firm z sektora MŚP, a jego górna granica wynosi 1000 EUR. W zeszłym roku 100% złożonych przeze mnie wniosków zakończyło się przyznaniem grantu. Chętnie pomogę Ci uzyskać taką dotację. Po prostu napisz do mnie przez formularz.

Czym są wzory przemysłowe?

Samą definicję znajdziesz w ustawie Prawo własności przemysłowej:

Art. 102
Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.

Osobiście lubię mówić, że wzory przemysłowe to:

„skóra oblekająca technologię„

Nie jest to jednak precyzyjne określenie, ponieważ często więcej wspólnego niż z tą technologią, wzory przemysłowe mają z fantazyjnym designem.

Daleko nie szukając – oryginalny kształt kubka.

Najtrafniejszym określeniem będzie więc to, mówiące, że wzory przemysłowe to po prostu zewnętrzna postać przedmiotu. A to oznacza, że w tej formie można chronić niemal wszystko. I potwierdzają to poniższe przykłady.

Przykłady zarejestrowanych wzorów przemysłowych

• opakowania całych produktów oraz ich etykiety:

• przedmioty codziennego użytku:

• stojaki, armatura łazienkowa, meble:

• lampy, obuwie, odzież;

• zabawki, klocki, gry planszowe:

• wyroby spożywcze takie jak cukierki, ciasta czy torty:

• maszyny, części maszyn a nawet ogromne statki:

• rysunki, grafiki, logo firmowe:

Jakie wymogi muszą spełniać wzory przemysłowe?

Jeżeli myślisz o rejestracji swojego wzoru przemysłowego to pamiętaj, że musi on:

• być nowy – czyli nie powinieneś go sprzedawać dłużej niż 12 miesięcy;
• posiadać indywidualny charakter – czyli nie może różnić się od wzorów obecnych na rynku nieistotnymi szczegółami.

Na etapie zgłoszenia ekspert z Urzędu Patentowego nie będzie tego weryfikował. Kiedy jednak będziesz chciał egzekwować swoje prawa od konkurenta, ten broniąc się, może próbować unieważnić Twoją rejestrację. Tak się najpewniej stanie jeżeli usuniesz mu ofertę z Allegro czy Amazona.

Spacyfikuj już sam pomysł skopiowania Twojego produktu!

Po udzieleniu ponad 2000 porad prawnych wiem jedno. Przedsiębiorcom nie chodzi o to aby wygrywać spory w sądzie. Oni chcą się zabezpieczyć po to, aby nie musieli w ogóle takich batalii toczyć. Da się to zrobić, ale musisz spełnić łącznie dwa wymogi.

• najpierw zarejestruj swoje wzory przemysłowe;
• a potem pochwal się tym światu.

Uwierz mi, że zrobi to wrażenie na konkurencji! Większość osób widząc taką informację pomyśli, że swój produkt opatentowałeś. To skutecznie odwiedzie ich od pomysłu kopiowania efektów Twojej pracy. Zauważ, że osiągniesz to tylko rejestrując wzór.

Ostatnio znalazłem świetny przykład takiej właśnie taktyki. Firma Vitberg zastrzegła swoje innowacyjne maseczki w formie wzoru użytkowego i jako wzory przemysłowe. Pochwaliła się tym na swojej stronie pokazując numery zgłoszeniowe i zdjęcia dokumentów.

Co zyskasz chroniąc swoje wzory przemysłowe?

1. Stajesz się formalnym właścicielem praw do produktu

Wspominałem już, że informacje o tym jaki produkt chronisz, na jakim terytorium i od jakiej daty, znajdą się w świadectwie rejestracji.

To pozwala unikać większości sporów o prawa do produktu. Daje Ci to również możliwość przenoszenia tego prawa na inne osoby. Zarejestrowany wzór można sprzedać tak samo jak samochód.

Wzory przemysłowe łatwiej zarejestrować niż uzyskać patent. Ma to jednak jeden wielki minus. Z wnioskiem o przyznanie takiej ochrony może wystąpić… Twój konkurent. W ten sposób kradnie się prawa do wiodących produktów. Ten proceder omówiłem w poniższym nagraniu:

2. Banalnie prosto usuwasz oferty konkurencji

Na pewno słyszałeś, że spory sądowe trwają w Polsce latami. Jeżeli naruszyciel jest zdeterminowany to może przeciągać sprawę w nieskończoność. Przykładowo spór o kształt kostki Rubika trwa już 10 lat!

Jeżeli masz jednak w ręku świadectwo rejestracji wzorów przemysłowych to na Allegro, Amazon czy Olx możesz usunąć ofertę naruszyciela… wysyłając jednego maila. Autentycznie tak to wygląda! Lokalizujesz aukcję np. ze skopiowaną zabawką i piszesz do portalu skargę na naruszenie Twoich praw. O ile faktycznie przedmioty są podobne – pracownik usuwa ofertę i sugeruje abyście sprawę załatwili między sobą.

Zobacz jak pracownik Allegro uzasadniał to w sprawie mojego Klienta:

Chciałbym podkreślić, że serwis jest zobligowany do podjęcia działań, zgodnie z art. 14, ust. 3 Ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną z 18 lipca 2002r., po otrzymaniu tzw. wiarygodnej wiadomości o naruszeniu praw wyłącznych. Serwis nie posiada uprawnień odpowiednich organów, by samemu dokonywać oceny naruszeń – usuwa konkretnie wskazane przez uprawniony podmiot oferty.

.

Podmiot zgłaszający, Pan […], przedstawiając numery rejestracji wzorów przemysłowych, w sposób wystarczająco wiarygodny potwierdził podstawę prawną do zgłaszania naruszeń w ofertach […].

.

Serwis był zobligowany prawnie do usunięcia wskazanych ofert, w związku z bardzo wysokim uprawdopodobnieniem wystąpienia naruszenia.

To samo na drodze sądowej trwało by lata i kosztowało majątek. Czyli inwestycja w rejestrację pozwala oszczędzić pieniądze na etapie blokowania konkurencji na rynku.

Zobacz również:

• Jak zastrzec prawa autorskie do grafik, zdjęć czy muzyki?
• Czy można zastrzec znak towarowy na osobę fizyczną?
• Co oznacza C w kółku?

3. Wzory przemysłowe odwracają ciężar dowodowy w sądzie

Czasami nie ma wyjścia i musisz działać ostro. Konkurenta trzeba pozwać aby zablokować mu sprzedaż. Przygotowując pozew musisz wskazać jakie prawa Ci przysługują. Jeżeli swojego produktu nie zastrzegłeś to istnieje ogromna niepewność czy sąd uzna, że np. Twoje krzesło chroni prawo autorskie.

Rejestracja wzorów przemysłowych ułatwia prowadzenie sporów. Kolokwialnie mówiąc rzucasz świadectwo na stół i mówisz „oto dowód na przysługujące mi prawa”.

Teraz ciężar dowodowy przerzucasz na przeciwnika. W ramach obrony może próbować Twoje wzory przemysłowe unieważnić. Czyli musi wykazać, że ochrony nie powinieneś dostać. Może mieć nawet rację, ale bez przekonujących dowodów to mu się nie uda.

Czy wzory przemysłowe trzeba rejestrować?

Wiele osób żyje w takim błędnym przekonaniu, że nie robiąc nic i tak są silnie chronieni przez prawo. No bo w końcu efekt ich pracy jest chroniony prawem autorskim. Ewentualnie mamy ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, która mówi, że naruszeniem prawa jest kopiowanie zewnętrznej postaci produktu.

To jest teoria. W praktyce ochrona bez formalnej rejestracji jest na minimalnym poziomie. Często, albo w ogóle nie będzie można jej zastosować, albo banalnie prosto da się ją obejść. Tłumaczę to poniżej.

Prawo autorskie a wzory przemysłowe

Prawo autorskie chroni jedynie twórczość, która ma indywidualny charakter. Czyli musisz opracować coś, w czym da się odcisnąć piętno twórcze. W zakresie sztuki użytkowej takiej jak meble, zabawki czy odzież, swoboda twórcza jest bardzo ograniczona.

Klasyczne krzesło ma cztery nogi i oparcie. Co miałoby w tym przypadku chronić prawo autorskie? Kąt nachylenia nóżek czy odcień obicia? Na ochronę prawnoautorską mogą liczyć tylko wybitnie „udziwnione przedmioty”. Takie wymogi moim zdaniem spełnia krzesło „Root” autorstwa Sulana Kolatana i Williama MacDonalda.

Naśladownictwo produktów jako czyn nieuczciwej konkurencji?

Art. 13. 1.
Czynem nieuczciwej konkurencji jest naśladowanie gotowego produktu, polegające na tym, że za pomocą technicznych środków reprodukcji jest kopiowana zewnętrzna postać produktu, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu.

Czytając ten przepis ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji możesz pomyśleć, ze sprawa jest jasna. Każdy kto skopiuje Twój produkt będzie wprowadzał klientów w błąd. Rejestracja wzorów przemysłowych jest więc zbyteczna.

Cóż, w prawie nic nie jest tak proste jak się wydaje 🙂

Jak łatwo obejść ten przepis pokazał spór pomiędzy firmą LEGO a COBI. Sedno konfliktu dotyczyło tego, że polski producent jawnie kopiował wygląd klocków LEGO. Na kartonikach oraz samych klockach dodawał jedynie swoje logo. Sprawa przeszła przez wszystkie instancje i w uzasadnieniu prawomocnego wyroku możemy przeczytać:

Wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 11 lipca 2002 r.
(sygn. akt I CKN 1319/00)

Wyczerpujące i wyraźne oznaczenie producenta na opakowaniu towaru oraz trwałe umieszczenie znaku towarowego bezpośrednio na produkcie wprowadzanym do obrotu wyłącza możliwość wywołania błędu zarówno co do tożsamości producenta, jak i produktu.

Ciekawostka:

LEGO próbując bronić w jakikolwiek sposób wygląd swoich klocków zastrzegło taki oto przestrzenny znak towarowy na terenie Unii Europejskiej.

Z czasem jednak konkurencja to prawo im unieważniła. Sąd zgodził się z twierdzeniem, że to co było wcześniej chronione patentem i weszło po jego wygaśnięciu do domeny publicznej, nie może być z powrotem zmonopolizowane.

Więcej o tym jak chronić rozwiązania techniczne znakami towarowymi pisałem tutaj:

• Patent a znak towarowy. Zaskakujący sposób na obejście prawa

Ile kosztuje zastrzeżenie wzorów przemysłowych?

Prawo z rejestracji wzorów przemysłowych jest przyznawane na wniosek. Po jego złożeniu podania, musisz wnieść odpowiednie opłaty urzędowe a ekspert będzie weryfikował czy nie popełniłeś błędu w tych formalnościach.

Wysokość opłat urzędowych zależy w głównej mierze od:

• terytorium na jakim ma obowiązywać jego ochrona
• ilości odmian zawartych w jednym zgłoszeniu;
• obszerności opisu samego wzoru.

Moi klienci najchętniej zgłaszają do ochrony wzory wspólnotowe. Robi się to w EUIPO czyli Urzędzie UE ds. Własności Intelektualnej w Alicante w Hiszpanii. To co ich do tego przekonuje jest błyskawiczna procedura. Od zgłoszenia dy wydania świadectwa trwa to nie dłużej niż 14 dni! Dla porównania w Polsce to samo zajmuje około 6 miesięcy.

Upraszczając, opłaty za rejestrację wyglądają tak:

• 350 EUR – za pierwszy wzór;
• 175 EUR – za każdą kolejną odmianę od 2 do 10;
• 80 EUR – za każdą odmianę powyżej 10.

Przykład:

Przeglądając rejestry EUIPO znalazłem firmę, która zgłosiła do ochrony wzory przemysłowe 14 pluszaków. Łącznie wniosła za to opłaty urzędowe w wysokości 2245 EUR.

Jak łatwo policzyć zastrzeżenie pojedynczej zabawki wiązało się z inwestycją około 160 EUR. Korzystali przy tym z rzecznika patentowego więc do tej kwoty należy doliczyć jego honorarium.

Opłaty za rejestrację wzorów przemysłowych na Polskę i świat

Jeżeli wystarczy Ci ochrona tylko na Polskę to zgłoszenie powinieneś zrobić do naszego Urzędu Patentowego. Z drugiej strony jeżeli myślisz o podbiciu „dalszej zagranicy” to po ochronę powinieneś udać się do Światowej Organizacji Własności Intelektualnej.

O tym z jakimi opłatami to się wiąże dowiesz się z poniższego nagrania.

Kiedy wzory przemysłowe są lepsze od patentu?

Przepisy dają Ci kilka narzędzi prawnych do ochrony swoich produktów. Poza wzorami przemysłowymi są jeszcze m.in. wzory użytkowe, patenty a także trójwymiarowe znaki towarowe. Najsilniejszą ochronę uzyskujesz naturalnie po opatentowaniu wynalazku. Wadą tego rozwiązania jest jednak czas. Na przyznanie ochrony poczekasz przynajmniej 3 lata.

Może więc dojść do sytuacji, że zrobiłeś zgłoszenie patentowe a mimo to nie możesz pozwać konkurenta bo formalnie patentu jeszcze nie posiadasz. Po trzech latach takich naśladowców może być więcej a ty na start będziesz miał ogromne straty.

Jeżeli jednak istota Twojego rozwiązania jest widoczna na zewnątrz, to możesz błyskawicznie zastrzec wzory przemysłowe. Po 14 dniach będziesz miał w ręku świadectwo. To pozwoli Ci pozywać naruszycieli lub usuwać ich ofertę z internetu. Czyli zyskujesz to czego nie daje co prawda silniejsza ochrona patentowa, ale odłożona w czasie.

Przykład:

Tą drogą poszedł HENKEL. Zgłosił do ochrony wiele odmian zawieszek toaletowych w formie wzorów wspólnotowych na Unię Europejską.

Równocześnie jednak zawnioskował o przyznanie mu patentu europejskiego na ich konstrukcję. Patent otrzymał, ale procedura wraz z walidacją w wybranych krajach trwała 7 lat. Zarejestrowane wzory pozwalały mu od razu egzekwować prawo.

Zobacz również:

• Naruszenie znaku towarowego. Tych 6 błędów unikaj!
• Jak chronić nazwę firmy? 5 najczęstszych mitów!
• Badanie znaku towarowego płatna vs darmowe.
• Co oznacza TM przy logo?
• Co daje zastrzeżenie znaku towarowego? 7 KORZYŚCI!
• Prawo autorskie VS znak towarowy. Co daje lepszą ochronę?
• Gdzie rejestruje się nazwę i logo firmy?
• Jak sprawdzić, czy nazwa jest zastrzeżona?