Mikołaj Lech
rzecznik patentowy
Spis treści
- • Historia wzorów przemysłowych – początek
- • Pierwsze regulacje prawne
- • Rozkwit wzornictwa przemysłowego
- • Powstanie przepisów międzynarodowych
- • #Konwencja Paryska z 1883 r.
- • #Porozumienie TRIPS z 1994 r.
- • #Przepisy Unii Europejskiej
- • Historia wzorów przemysłowych w prawie polskim
- • Wzór zdobniczy
Historia wzorów przemysłowych – początek
W starożytności ceniono estetykę i kunszt wykonania przedmiotów codziennego użytku.
Historycy nie znaleźli jednak żadnych dowodów na to, że istniał wtedy system pozwalający na ochronę ich wyglądu. Była to więc sytuacja taka sama jak przy wynalazkach.
Dyskusja o potrzebie ochrony wzorów przed naśladownictwem zaczęła się dopiero w średniowieczu.
W owym czasie towary takie jak dywany czy tekstylia produkowano w cechach. Były to organizacje, zrzeszające rzemieślników danego zawodu. Zwyczajowo przyjmowało się wtedy, że konkretny wzór to wspólne dobro konkretnego cechu.
Pierwsze regulacje prawne
Początki prawnej ochrony wzorów, znaleźć można w XVIII-wiecznej Francji.
W tym czasie rozwijał się tam prężnie przemysł włókienniczy. Już w 1712 r. wprowadzono odpowiedzialność karną za kopiowanie zdobień, umieszczonych już wcześniej na tkaninach. Postanowienie Rady Państwa z 1787 roku rozszerzało ochronę na wszystkie produkty jedwabne, które zostały wyprodukowane we Francji.
Z czasem, ochroną zostały objęte również inne wytwory wzornictwa przemysłowego.
Ciekawostka:
Zainteresowany ochroną prawną na wzór otrzymywał ją, po zdeponowaniu próbki tkaniny w biurze lokalnych władz municypialnych.
Standardowo ochrona trwała 6 lat, chyba, że wzór służył do dekoracji kościołów. Wtedy ochrona przyznawana była na lat 15.
Jak więc widzisz, zjawisko podrabiania znane było już od bardzo dawna. 🙂
Rozkwit wzornictwa przemysłowego
Rewolucja przemysłowa z przełomu XVIII i XIX wieku, była katalizatorem wielkich zmian.
Pojawienie się epokowych wynalazków pozwoliło zwiększyć produkcję towarów przy równoczesnym obniżeni jej kosztów. Nie bez znaczenia okazała się również liberalna polityka gospodarcza.
Zwiększała się liczebność mieszkańców miast, a co za tym idzie dynamicznie wzrastał popyt na towary. Z biegiem czasu z zaspokajaniem tych potrzeb nie radziły sobie już miejscowe manufaktury.
I w tym miejscu rozpoczyna się ekspansja światowych koncernów na rynki międzynarodowe.
Przedsiębiorcy prowadzący handel na taką skalę, narzekali na brak międzynarodowych regulacji chroniących ich interesy. Początkowo państwa w zakresie ochrony wzorów przemysłowych zawierały dwustronne umowy międzynarodowe.
Powstanie przepisów międzynarodowych
Konwencja Paryska z 1883 r.
Prace nad ochroną wzorów zostały formalnie zapoczątkowane na światowych wystawach w Wiedniu (1873) oraz w Paryżu (1878). Ich zwieńczeniem okazało się podpisanie Konwencji Paryskiej w 1883 roku.
Początkowo wspominano w niej o ochronie rysunków i modeli przemysłowych. Pojęcie wzorów przemysłowych wprowadzono dopiero w 1967 r. Tekst samej konwencji był wielokrotnie zmieniany.
Porozumienie TRIPS z 1994 r.
Nieudane próby kolejnych zmian doprowadził do kryzysu państw Związku Paryskiego.
A zmiany były w tamtym okresie potrzebne.
Narastająca wymiana gospodarcza pomiędzy Europą a USA doprowadziła do poszukania innych rozwiązań. W 1994 roku podpisano międzynarodowe porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS).
Stanowiło ono, że państwa sygnatariusze zapewnią ochronę niezależnie stworzonym wzorom przemysłowym, które są nowe i oryginalne.
Przepisy Unii Europejskiej
W ramach Unii Europejskiej udało się ujednolicić system ochrony wzorów przemysłowych.
Było to możliwe dzięki Dyrektywie 98/71/WE w sprawie prawnej ochronie wzorów. Znalazła się w niej definicja wzoru, która jako przedmiot ochrony wskazywała wygląd zewnętrzny produktu.
Jednakże podstawą ochrony wzorów przemysłowych na terenie Unii Europejskiej jest rozporządzenie 6/2002 w sprawie wzorów wspólnotowych.
W wyniku wprowadzenia tych przepisów, rejestrując w EUIPO wzór wspólnotowy, jego ochrona obejmuje wszystkie kraje tworzące Unię Europejską. To ogromne udogodnienie dla przedsiębiorców.
Historia wzorów przemysłowych w prawie polskim
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości jedną z pierwszych decyzji Józefa Piłsudskiego poza utworzeniem Urzędu Patentowego (1918) było podpisanie dekretu z 1919 r o ochronie wzorów rysunkowych i modeli.
Możemy w nim przeczytać, że ochronie miały podlegać nowe rysunki lub modele przeznaczone do odtwarzania w wyrobach fabrycznych lub rzemieślniczych.
Ochrona trwała 3 lata z możliwością przedłużenia jej do lat 12.
Pomimo wejścia w życie dekretu, w niektórych częściach Polski nadal obowiązywało ustawodawstwo państw zaborczych. Ostatecznie tą kwestię uregulowano, wprowadzając w 1924 ustawę o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych.
Od teraz zaczęto używać pojęcia: wzór zdobniczy
Chciałem zobaczyć jak wyglądał pierwszy zarejestrowany wzór zdobniczy. Udałem się więc do Urzędu Patentowego w Warszawie. Niestety jedyne co jest obecnie dostępne to powyższa wzmianka w Wiadomościach Urzędu Patentowego.
W tamtym okresie nie publikowano reprodukcji wzoru. Oryginały dokumentów bezpowrotnie spłonęły w czasie II Wojny Światowej.
Przepisy związane z ochroną wzorów zdobniczych zmieniano w roku 1928 oraz 1962. Aktualnie w wyniku wprowadzenia w 2000 r. ustawy Prawo własności przemysłowej, powrócono do posługiwania się pojęciem wzoru przemysłowego.
Artykuł napisano w oparciu o:
– Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego, Joanna Buchalska
– Prawo własności przemysłowej. System Prawa Prywatnego. Tom 14 A, Ryszard Skubisz
Zobacz również:
- Ile trwa rejestracja znaku towarowego? Wszystko, co musisz wiedzieć
- Jak korzystać z klasyfikacji nicejskiej? Tych 9 błędów unikaj!
- Znak towarowy czy wzór przemysłowy? Co wybrać?
- Jakie są opłaty za zastrzeżenie znaku towarowego?
- Jak fantazyjna powinna być grafika opisowego znaku towarowego?
- Jak sprawdzić czy logo nie jest plagiatem
- Co oznacza symbol TM przy logo?
- Klasy towarowe w znaku towarowym
