Prawo patentowe – jak prawo próbowało nadążyć za postępem

• Sprawdź 👉 cenę konsultacji z rzecznikiem patentowym

Prawo patentowe – niełatwe początki

Rozwój prawa patentowego na świecie następował powoli i w bólach. Same wynalazki początkowo nie miały nic wspólnego z Urzędami Patentowymi. Te przełomowe, takie jak włócznia, koło czy łuk ze strzałami, datowane są jeszcze na okres prehistorii.

Ciężko wyobrazić sobie wtedy jakąkolwiek ochronę prawną.

Ochrona innowacji w starożytności

W tamtym okresie całkowicie pomijano te kwestie. Aczkolwiek udało mi się dotrzeć do ciekawej informacji.

Podobno w starożytnej Grecji (300 lat p.n.e.) wynalazca przepisu na potrawę uzyskiwał wyłączne prawo do korzystania z niego przez 1 rok.

Jest to jednak raczej ciekawostka niż obowiązująca wtedy reguła.

Właściwie to brakuje przekazów, aby prawo patentowe w jakiejkolwiek formie się wtedy rozwijało. Prof. Michał du Val, w książce „Prawo patentowe”, podaje nawet przykład surowych represji, które dotknęły pewnego rzymskiego wynalazcę.

Zademonstrował on Cesarzowi Tyberiuszowi naczynie wykonane z nietłukącego się szkła. Po upewnieniu się, że nikt poza twórcą nie zna tej technologii, cesarz podobno polecił go zabić. Po prostu obawiał się, że rozpowszechnienie niezwykłego wynalazku odbije się negatywnie na cenie złota.

Ochrona innowacji w średniowieczu

Pewne jednostki zawsze były bardziej innowacyjne od innych. Może to truizm, ale faktycznie to dzięki nim mamy ciągły postęp techniczny.

Ludzie, którzy włożyli wysiłek w stworzenie jakiegoś rozwiązania, w pewnym momencie zaczęli domagać się ochrony od państwa.

Tylko w takim wypadku byli skłonni ujawnić innym istotę swojego wynalazku.

W średniowieczu rozwinęła się więc, praktyka udzielania przywilejów patentowych.

Władca danego państwa robił to jednak głównie z powodów fiskalnych. Po prostu osoba uzyskująca taki przywilej uiszczała za to wysoka opłatę. Dzięki temu zabezpieczała się przed cechami i glidiami, które chroniąc swoje interesy, mogły żądać zaniechania stosowania danego wynalazku.

^{Dalsza część artykułu pod formularzem.}

Globalny postęp technologiczny przyspiesza

Ochrona innowacji w nowożytności

Sytuacja nagle zmieniła się w wyniku rewolucji przemysłowej w XVIII wieku.

Przełomowe wynalazki, które wtedy powstały napędziły postęp technologiczny. Nastąpił nagły wzrost masy towarowej na rynku. Wraz z tym pojawiła się pilna potrzeba zabezpieczenia interesów twórców.

Rozpoczął się tym samym okres wprowadzania krajowych ustaw patentowych.

Ustawa amerykańska i francuska powstały w 1790 r., ustawa Królestwa Polskiego w 1817 r., brytyjska w 1852 r., a niemiecka w 1852 r.

Tworzono pierwsze Urzędy Patentowe.

Niestety prawo patentowe w tych krajach różniło się od siebie. W niektórych dość liberalnie podchodzono do wynalazków nie badając ich nowości. W innych robiono to bardzo szczegółowo. Różne były terminy, opłaty i czas ochrony.

To był duży problem szczególnie dla obcokrajowców. Czuli oni, że prawo patentowe w takiej formie nie chroni dobrze ich interesów.

Ujednolicenie prawa patentowego na świecie

Dynamiczny rozwój handlu międzynarodowego sprawił, że zaczęto głośno domagać się, aby prawo patentowe zostało ujednolicone. Okazją do podjęcia rozmów w tej sprawie okazała się planowana na rok 1873 międzynarodowa wystawa przemysłowa w Wiedniu.

Wiele osób kwestionowało sens uczestnictwa w tym wydarzeniu. Austria nie posiadała bowiem w owym czasie ustawy patentowej. Obawiano się więc, że wszystko co zostanie tam ujawnione w szybkim czasie skopiuje konkurencja.

Rozmowy zapoczątkowane w Wiedniu zaowocowały jednak stworzeniem i podpisaniem Konwencji Paryskiej z 1883 roku. Udało się w niej ustanowić podstawowe zasady na których oparty był od tego momentu system ochrony własności przemysłowej.

Oczywiście była to wielostronna umowa międzynarodowa, więc dotyczyła jedynie państw, które ją ratyfikowały.

A pierwszymi jej sygnatariuszami były: Belgia, Hiszpania, Francja, Włochy, Holandia, Portugalia, Wielka Brytania, Szwajcaria i Turcja. Polska przystąpiła do Konwencji Paryskiej w 1919 roku, czyli tuż po odzyskaniu niepodległości.

Tekst tej konwencji był wielokrotnie zmieniany. Ostatni, aktualnie obowiązujący pochodzi z 1967 roku (tzw. tekst sztokholmski).

Przez lata nie udało się dojść do porozumienia

Nieudane próby kolejnych zmian doprowadził do kryzysu państw Związku Paryskiego. To z kolei przyczyniło się do rozpoczęcia przez wysoko rozwinięte państwa świata prac nad nową regulacją prawną o charakterze globalnym.

Ich wynikiem było porozumienie TRIPS z 1994 roku (Aspekty Handlowe Ochrony Własności Intelektualnej). TRIPS stanowił załącznik do porozumienia w sprawie utworzenia Światowej Organizacji Handlu (WTO).

Dzisiaj należy do niego zdecydowana większość państw współczesnego świata.

Prawo patentowe w Polsce

Pierwsze próby ochrony wynalazków podobnie jak w innych krajach, opierały się na przywilejach patentowych. Pierwszy znany przywilej został wydany przez Władysława Jagiełłę w latach 20. XV w. Dokument ten dotyczył maszyny odwadniającej wykorzystywanej w górnictwie i mówił m.in. że:

Prawo do dochodu nie było ograniczone w czasie, ponadto mogło być przeniesione na inną osobę i podlegało dziedziczeniu. Przedmiotowego urządzenia nie wolno było wykorzystywać bez zgody Piotra.

Jak więc widzisz ochrona była przyznawana na wieczność. 🙂

Po utracie niepodległości na terytorium naszego kraju obowiązywały przepisy państw zaborczych.

Taki stan utrzymywał się do momentu wydania odpowiednich regulacji przez władze odrodzonej II Rzeczypospolitej.

Ochronę własności przemysłowej potraktowano priorytetowo. Polski Urząd Patentowy powstał już 28 grudnia 1918 roku. Z kolei 4 lutego 1919 r. wprowadzony przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego dekret o patentach na wynalazki, o ochronie wzorów rysunkowych i modeli, o ochronie znaków towarowych.

Przepisy te kolejno były zmieniane.

Tak się działo w 1924, 1928, 1950 i 1962 r. W 1972 r. uchwalono ustawę o wynalazczości, by ostatecznie wszelkie kwestie związane z prawem patentowym zawrzeć w ustawie Prawo własności przemysłowej z 30 czerwca 2000 roku.

Na koniec mam dla Ciebie jeszcze dwie ciekawostki

Pisałem już o tym, jak wyglądał pierwszy zarejestrowany w Polsce znak towarowy.

Klikając w zdjęcie poniżej, zapoznasz się z pierwszym polskim patentem na wynalazek.

Artykuł napisano w oparciu o:

– Prawo patentowe, Du Vall Michał
–  Prawo własności przemysłowej. System Prawa Prywatnego. Tom 14 A, Ryszard Skubisz

Zobacz także:

• Co oznacza symbol TM?
• Jak zastrzec prawa autorskie do logo firmy?
• Kradzież nazwy firmy poprzez rejestrację w Urzędzie Patentowym
• Koszt rejestracji znaku towarowego
• Czy nazwę i logo firmy trzeba zastrzegać?
• Ile trwa zastrzeganie nazwy firmy?
• 5 argumentów za rejestracją logo z nazwą opisową
• Jak sprawdzić czy logo jest plagiatem?