Ostatnio odbyłem szereg ciekawych rozmów z kilkoma projektantami. Choć siedzieli po uszy we wzornictwie przemysłowym to o ochronie prawnej efektów swoich prac wiedzieli niewiele. Wychodząc na przeciw tym problemom stworzyłem zestawienie 6 najważniejszych informacji o ochronie produktów.
Przykład wymyślnej popielniczki.
Projektant kończy studia.
Tak się składa, że moim bliskim znajomym jest świetny projektant.
Prawdopodobnie nawet nie wiesz, że miałeś styczność z jego pracami. To on jest odpowiedzialny za wygląd obu moich blogów. Poprawił koncepcję wizualną, stworzył banery i zaprojektował intro do nagrań edukacyjnych.
Kiedy akurat mi nie pomaga, projektuje pociągi dla bydgoskiej Pesy.
Okazuje się, że praca projektanta jest szalenie ciekawa. Najogólniej mówiąc wzornictwo przemysłowe polega na tym aby tworzyć produkty ładne dla oka i użyteczne. Ludzie kupują oczami, dlatego jeżeli mają do wyboru dwa produkty to wybiorą ten, który jest ładniejszy.
Nie zamierzam nawet dyskutować co należy przez to rozumieć 🙂
Kolega wspomniał, że na studiach temat ochrony wzorów traktowano po macoszemu. Skupiano się jedynie na doskonaleniu warsztatu. Lekceważono kwestie ochrony efektów pracy twórczej projektantów. Od innej osoby dowiedziałem się, że wręcz ją do tego zniechęcano.
Podobno to i tak nic nie daje.
Młodzi ludzie na własną rękę muszą szukać informacji na ten temat.
Część z nich nawet nie próbuje.
Podstawowe informacje o ochronie wzorów przemysłowych.
Młodzi ludzie, którzy chcą skomercjalizować swoje pomysły udają się do firm. Niestety często bez elementarnej wiedzy o ich ochronie. W niektórych przypadkach sami sabotują możliwość późniejszej rejestracji wzorów przemysłowych. Jeżeli przeczytasz poniższą listę będziesz wiedzieć jakich błędów nie należy popełniać.
1 – Jak chronić wzory przemysłowe?
Najsilniejszą ochronę uzyskuje się poprzez formalną rejestrację wzorów.
Czym w ogóle jest wzór przemysłowy?
Polska ustawa mówi, że
Jest to nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.
W tej formie chroni się wygląd, design przedmiotów.
Najczęściej rejestrowane są meble, opakowania produktów, ubrania, layout stron www, etykiety na opakowania, wygląd sprzętu elektronicznego.
Wiąże się to z koniecznością wniesienia określonych opłat urzędowych .
Taka ochrona ma jednak niezaprzeczalne atuty. W wyniku rejestracji uzyskujesz świadectwo ochronne. W nim znajdą się kluczowe dla Ciebie informacje:
– komu przysługują prawa do wzoru;
– od kiedy obowiązuje ochrona;
– na jakim terytorium obowiązuje ochrona;
– jak wygląda zarejestrowany wzór.
Projektanci często pytają mnie jak mogą się zabezpieczyć w rozmowach handlowych.
Boją się, że po pokazaniu swojego wzoru przedsiębiorcy ten wykorzysta ich pomysł i zrobi coś podobnego. Dzięki rejestracji takiemu przedsiębiorcy bardzo łatwo będzie można udowodnić naruszenie prawa.
W rozmowach można się zabezpieczać umowami o zachowaniu poufności. Jednakże dają one one jedynie ułudę ochrony. Wystarczy, że nieuczciwy przedsiębiorca opowie o pomyśle swojemu koledze z innej części Polski. Sam formalnie produkcją się nie zajmie.
Jak mu udowodnić, że złamał waszą umowę?
2 – Gdzie rejestruje się wzory przemysłowe?
Wszystko zależy od terytorium na którym ma obowiązywać ochrona.
Do dyspozycji masz:
Urząd Patentowy RP w Warszawie.
Jak się pewnie domyślasz ochrona będzie dotyczyła jedynie naszego kraju.
Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego – Alicante, Hiszpania.
Przedsiębiorcy ostatnimi czasu chętnie rejestrują wzory przez OHIM. Atuty są przynajmniej dwa. Po pierwsze jednym zgłoszeniem uzyskuje się ochronę na wszystkie 28 krajów UE. Po drugie procedura rejestracji wzorów wspólnotowych jest błyskawiczna. Po niecałych 14 dniach masz już w ręku świadectwo rejestracji wzoru.
Światowa Organizacja Własności Intelektualnej – Genewa, Szwajcaria.
Jeżeli interesuje Cię ochrona w krajach spoza UE możesz wybrać procedurę międzynarodową. WIPO umożliwia rejestrację wzoru jednorazowo w wybranej wiązce krajów. Nie ma tam wszystkich krajów świata. Mino wszystko znajdziesz tam większość z tych najbardziej rozwiniętych.
Ostatnio dołączyły również Stany Zjednoczone.
Jeżeli chcesz aby formalnościami zajął się dla Ciebie profesjonalny pełnomocnik – skorzystaj z usług rzecznika patentowego.
3 – Ile trwa ochrona wzorów przemysłowych?
Ochrona wzorów przemysłowych może trwać do 25 lat.
Podzielona jest jednak na 5-cio letnie okresy ochronne.
Oznacza to, że co 5- lat możesz, ale nie musisz przedłużać ochrony swojego wzoru.
Jak wiesz moda się zmienia i to co jest popularne dzisiaj nie musi takie być za kilka lat. Tym bardziej, że niektóre towary “żyją” jeden sezon. Najczęściej nie przedłuża się ochrony na wzory, które już nie zarabiają dla swoich właścicieli.
4 – Jakie wzory kwalifikują się do ochrony?
Aby prawo z rejestracji wzorów było silne, zgłaszany wzór musi być:
– nowy, i
– posiadać indywidualny charakter.
Nowość wzoru polega na tym, że identyczny wzór nie może być już udostępniony publicznie. Co ciekawy jako właściciel wzoru masz ulgę w nowości. Tzn. od dnia ujawnienia wzoru (np. na targach) masz 12 miesięcy na jego rejestrację. W tym czasie powinieneś ocenić czy wzór ma potencjał ekonomiczny czy nie.
Indywidualny charakter polega na tym, że rejestrowany wzór musi się różnić od wzorów już obecnych na rynku. Twój wzór powinien wywoływać odmienne wrażenie na zorientowanym użytkowniku.
Najprościej mówiąc jest to teoretyczny model osoby, która znając wzory konkurencji nie będzie miała efektu Déjà vu patrząc na Twój wzór.
Co najistotniejsze przy zgłoszeniu sprawdzane są jedynie podstawowe wymogi formalne. To na Tobie spoczywa więc obowiązek aby wzór spełniał powyższe wymogi. W przeciwnym razie konkurencja może Ci taki wzór unieważnić.
Spełnienie tych wymogów czasami stanowi dla projektantów problem. Okazuje się bowiem, że swoje flagowe wzory wysyłali na różnego rodzaju konkursy lub publikowali w internecie. Nie zdają sobie sprawy z tego, że od tego momentu zaczyna biec 12 miesięczny okres na rejestrację.
5 – Przed czym chroni rejestracja wzoru?
a) Ochrona przed wzorami identycznymi i podobnymi
Rejestracja wzoru przemysłowego daje Ci możliwość zakazania osobom trzecim:
– wytwarzania;
– oferowania;
– wprowadzania do obrotu;
– importu;
– eksportu;
produktów o zbliżonym wyglądzie do twojego wzoru.
Ochrona zabezpiecza nie tylko przed kopiowaniem Twojego wzoru, ale również przed wprowadzaniem wzorów podobnych. Tak jak już pisałem to podobieństwo ocenia się z punktu widzenia zorientowanego użytkownika.
b) Ochrona przed wzorami identycznymi.
Przepisy unijne dają Ci też możliwość ochrony przed kopiowaniem wzoru.
Chodzi o ochronę wynikającą z niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego. W przeciągu 3 lat od ujawnienia wzoru możesz zakazać konkurencji wprowadzania na rynek kopii twoich wzorów. Jest to rozwiązanie całkowicie darmowe i zazwyczaj przeznaczone do wzorów o krótkim życiu (sezonowych). Nie wiąże się z koniecznością rejestracji a więc i ponoszenia opłat urzędowych.
Niestety jeżeli ktoś jedynie mocno zainspiruje się Twoim wzorem przepisy dot. niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego niewiele Ci pomogą.
6 – Jak reagować na naruszenie prawa do wzoru.
Jeżeli zauważysz, że ktoś narusza twój wzór przemysłowy możesz dochodzić od niego roszczeń. Wiąże się to jednak z koniecznością wyjścia na drogę sądową. Legitymując się świadectwem rejestracji wzoru możesz wykazać, że to Tobie przysługują do niego prawa.
Od naruszyciela możesz żądać:
– zaprzestania naruszania prawa;
– naprawienia wyrządzonej szkody;
– wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści.
Przy egzekwowaniu prawa moim zdaniem lepiej powoływać się na wzór wspólnotowy. Tutaj bowiem spory rozpatruje Sąd Wspólnotowych Znaków Towarowych i Wzorów Przemysłowych. Jest to sąd mający siedzibę w Warszawie, który specjalizuje się stricte w tego tupu sporach.
Masz więc pewność, że w Twojej sprawie będzie orzekać sędzia, który się na tym zna.
Oczywiście przed wejściem w proces wysyła się do naruszyciela pismo ostrzegawcze. Jest to również czas na negocjacje i próbę ugodowego załatwienia sporu.
Fot. 1 – Soarpean-frp / CC BY-SA
Fot. 2 – Foter / CC BY-SA
Fot. 3 – Lightyears.dk / CC BY-ND
