Czy niezarejestrowany wzór wspólnotowy korzysta z ochrony? Jak chronić swój produkt za darmo?

• Sprawdź ceny minimalne za usługi rzecznika patentowego

Niezarejestrowany wzór wspólnotowy – definicja

Czym jest niezarejestrowany wzór wspólnotowy? Wyjaśnię Ci wszystko w prosty sposób.

Chcąc zabezpieczyć wygląd danego przedmiotu w Polsce, możesz do tego wykorzystać wzór przemysłowy. Rejestruje się go w Urzędzie Patentowym w Warszawie. Jeżeli ochronę na swój produkt chcesz rozciągnąć na całą Unię Europejską, możesz wykorzystać wzór wspólnotowy. W tym przypadku rejestracji dokonuje się w EUIPO (Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej) w Alicante w Hiszpanii.

W zasadzie poza zasięgiem terytorialnym oba rodzaje wzorów wiele się nie różnią. Aby uzyskać ochronę na swój dizajn, musisz jednak formalnie wysłać zgłoszenie. Warto więc o tym pomyśleć zawczasu.

Przepisy unijne dają Ci możliwość ochrony w dwóch wariantach:

1. jako wzór wspólnotowy (wymagana rejestracja w EUIPO);
2. jako niezarejestrowany wzór wspólnotowy (nie ma wymogu rejestracji).

Co ciekawe, definicja obu pojęć jest jednakowa:

Wzór przemysłowy oznacza postać całego lub części produktu, wynikająca w szczególności z cech linii, konturów, kolorystyki, kształtu, tekstury i/lub materiałów samego produktu i/lub jego ornamentacji.

Dlaczego niezarejestrowany wzór wspólnotowy podlega ochronie?

Odpowiedź na to pytanie znajdziemy w Rozporządzeniu Rady (WE) NR 6/2002 z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych:

Wzór wspólnotowy powinien, w miarę możliwości, służyć potrzebom wszystkich sektorów przemysłowych we Wspólnocie.

Niektóre z tych sektorów tworzą znaczną liczbę wzorów produktów, często o krótkiej żywotności rynkowej, w przypadku których korzystna jest ochrona nieobciążona formalnościami rejestracyjnymi, a okres trwania ochrony ma mniejsze znacznie. Jednocześnie istnieją sektory przemysłu, które doceniają korzyści płynące z rejestracji dla zwiększenia pewności prawnej, którą zapewnia i która wymaga możliwości dłuższego czasu trwania ochrony, odpowiadającemu przewidywanej żywotności rynkowej ich produktów.

Wynika stąd potrzeba dwóch form ochrony, z których jedna jest krótkoterminowa i odnosi się do niezarejestrowanego wzoru, natomiast druga przeznaczona jest dla wzoru zarejestrowanego na dłuższy okres.

Czym różni się wzór zarejestrowany i niezarejestrowany?

1. Zasada nowości

Aby ochrona była skuteczna zarejestrowany wzór musi być nowy. W przypadku wzorów niezarejestrowanych, ta owa nowość liczona jest od innego momentu. Chodzi o datę kiedy wzór został po raz pierwszy publicznie udostępniony. Ważne, aby nastąpiła ona w takiej formie, aby mógł zapoznać się z nim ekspert z Twojej dziedziny.

Wzór uważa się za nowy, jeśli identyczny wzór nie został udostępniony publicznie:
a) w przypadku niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego, przed datą pierwszego publicznego udostępnienia wzoru, o którego ochronę się wnosi;

b) w przypadku zarejestrowanego wzoru wspólnotowego, przed datą złożenia wniosku o rejestrację wzoru, o którego ochronę się wnosi lub, jeśli wystąpiono o pierwszeństwo, przed datą pierwszeństwa.

Artykuł 5 ust. 1. Rozporządzenie unijne ws. wz. wspólnotowych

2. Czas ochrony prawnej

Ochrona wzoru wspólnotowego może trwać do 25 lat (w 5-cio letnich okresach). Liczona jest od daty zgłoszenia. Niezarejestrowany wzór daje wyłączność tylko na 3 lata. Ochrona ta liczona jest natomiast od daty, kiedy wzór został udostępniony publicznie na terytorium Unii Europejskiej. Może to nastąpić poprzez:

• publikację w katalogach firmowych czy wydawnictwach branżowych;
• wystawienie na targach;
• sprzedaż;
• reklamę.

Wzór spełniający wymagania sekcji 1 jest chroniony jako niezarejestrowany wzór wspólnotowy przez okres trzech lat, rozpoczynający się od dnia, w którym został po raz pierwszy udostępniony publicznie.

Artykuł 11 Rozporządzenie unijne ws. wz. wspólnotowych

3. Prawo do wzoru

Jeżeli dokonałeś formalnej rejestracji wyglądu produktu, Twoje dane będą widoczne na świadectwie ochronnym. Sprawa tego, kto jest właścicielem praw wydaje się więc oczywista. Jeżeli jednak chodzi o niezarejestrowany wzór, to tutaj za uprawnioną uznaje się tę osobę, która pierwsza rozpowszechniała go pod swoim nazwiskiem.

4. Domniemanie legalności

Sądy wspólnotowe w sprawach dotyczących naruszenia prawa do wzoru wspólnotowego uznają zarejestrowany wzór wspólnotowy jako ważny. Niezarejestrowany wzór wspólnotowy, nie ma takiego domniemania. Aby sąd uznał go za ważny, osoba która na takie prawo się powołuje musi wykazać, że wzór:

• został ujawniony w określonej dacie;
• posiada on cechy nowości;
• odznacza się indywidualnym charakterem.

Indywidualny charakter
1. Wzór jest uznany za posiadający indywidualny charakter, jeśli całościowe wrażenie, jakie wywołuje na poinformowanym użytkowniku, różni się od wrażenia, jakie wywiera na tym użytkowniku wzór, który został udostępniony publicznie w przypadku:
a) niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego, przed datą pierwszego publicznego udostępnienia wzoru, o którego ochronę się wnosi;
b) zarejestrowanego wzoru wspólnotowego, przed datą dokonania zgłoszenia wzoru do rejestracji, od której wzór ma być chroniony lub, jeśli zastrzeżono pierwszeństwo, przed datą pierwszeństwa.

Artykuł 6 Rozporządzenie unijne ws. wz. wspólnotowych

5. Zakres ochrony

Tutaj możemy mówić o najistotniejszej różnicy pomiędzy powyższymi wzorami. Ochrona prawna tych zarejestrowanych jest bowiem szersza. Wyłączność z rejestracji obejmuje każdy produkt, który na zorientowanym użytkowniku nie wywołuje odmiennego wrażenia. Oznacza to, że jeżeli dany wytwór „na pierwszy rzut oka” nie odróżnia się od zarejestrowanego wzoru, to łamie prawo.

Wzór niezarejestrowany podlega jedynie ochronie przed kopiowaniem. A i to z pewnym wyjątkiem. Nie korzysta on przykładowo z ochrony przed naśladownictwem, jeśli uda się udowodnić, że inny wzór jest co prawda rozwiązaniem późniejszym, jednak zrealizowanym niezależnie od poprzedniego. Sam jego twórca z kolei nie mógł znać wzoru poprzedniego. W praktyce, zdarza się to niezwykle rzadko. Mimo wszystko taka sytuacja może mieć miejsce, np. w przypadku niektórych kreacji, które łatwo ulegają pewnym tendencjom w modzie.

Prawa ze wzoru wspólnotowego
1. Zarejestrowany wzór wspólnotowy przyznaje jego właścicielowi wyłączne prawo do jego używania i  osobom trzecim jego używania, które nie mają jego zgody. Wyżej wymienione używanie obejmuje, w szczególności, wytwarzanie, oferowanie, wprowadzanie do obrotu, import, eksport lub używanie produktu, w którym wzór jest zawarty bądź zastosowany lub składowanie takiego produktu w tych celach.
2. Jednakże właściciel niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego nabywa prawo zakazu działań wymienionych w ust. 1 wyłącznie w przypadku, jeżeli sporne używanie wynika z naśladowania chronionego wzoru.

Sporne używanie nie uważa się za wynikające ze skopiowania chronionego wzoru, jeżeli naśladowanie jest wynikiem pracy twórcy, który można uznać, że nie znał wzoru ujawnionego przez właściciela.

Artykuł 19 Rozporządzenie unijne ws. wz. wspólnotowych

UWAGA! Niższe opłaty za ochronę wzoru wspólnotowego w EUIPO

Możesz obniżyć opłaty urzędowe za rejestrację wzoru aż o 75% dzięki dotacjom z UE. Program skierowany jest do firm z sektora MŚP, a jego górna granica wynosi 1000 EUR. W zeszłym roku 100% złożonych przeze mnie wniosków zakończyło się przyznaniem grantu. Chętnie pomogę Ci uzyskać taką dotację. Po prostu napisz do mnie przez formularz.

^{Dalsza część artykułu pod formularzem.}

Rejestrować wzory przemysłowe czy nie?

Ochrona wzorów bez formalnego zabezpieczenia jest na minimalnym poziomie. Poza tym tak jak napisałem, z racji tego, że nie jest to nigdzie odnotowywane, to w ewentualnym sporze będziesz musiał przedstawić sporo dowodów. W ich oparciu sędzia będzie oceniał, czy te prawa w ogóle istnieją oraz czy faktycznie przysługują Tobie.

Przedsiębiorcy rejestrują wzory przemysłowe po to, aby korzystać z najsilniejszej ochrony prawnej. Zauważ, że mając w ręku świadectwo ochronne, możesz jednym mailem usunąć ofertę konkurencji np. na Allegro. Nie potrzebujesz do tego żadnych prawników i sądów. Nie da się tego zrobić powołując się na wzory niezarejestrowane.

Jeżeli więc masz produkt, na którym świetnie zarabiasz, to nie ryzykuj i dokonaj jego rejestracji. Już sama informacja, że go zastrzegłeś odstraszy 90% konkurencyjnych podmiotów od pomysłu jego kopiowania. Pozostali, jeżeli odważą się to zrobić, szybko zostaną zablokowani.

Niezarejestrowany wzór wspólnotowy. Rozważania końcowe

Konstrukcja prawna jaką są niezarejestrowane wzory wspólnotowe to novum. Nie ma ono bowiem poprzednika w żadnym systemie. Aby jednak móc efektywnie z tego rodzaju wzorów korzystać, należy spełnić pewne wymogi. W praktyce wielu przedsiębiorców dowiaduje się o tej formie ochrony dopiero w momencie, kiedy mają problemy z nieuczciwą konkurencją.

Aby powoływać się na tę formę wzoru, nie należy składać jakiś formalnych wniosków. Mimo to, korzystanie z niego wymaga pewnego przygotowania. Nie każdy bowiem towar spełnia definicję wzoru. Mogą też pojawić się problemy z kwestią pierwszego udostępnienia. Często okazuje się, że nie tylko 3 lata ochrony szybko minęły, ale jakiekolwiek roszczenia są bezzasadne. Sporny towar to bowiem nie kopia, a jedynie produkt podobny.

Jeżeli przedsiębiorca dobrze zrozumie specyfikę tej konstrukcji prawnej, jest w stanie zareagować, przynajmniej na te najbardziej ordynarne próby kopiowania jego produktów. Mimo wszystko, patrząc na wszystkie plusy i minusy, moim zdaniem niezarejestrowany wzór wspólnotowy przegrywa z wzorem zarejestrowanym.

Zobacz również:

• Co to jest znak towarowy? Przykłady
• Znak towarowy czy wzór przemysłowy? Co wybrać?
• Strefa Marek Allegro. Wszystko co musisz o niej wiedzieć
• Ile kosztuje rejestracja wzoru wspólnotowego?
• Jak zastrzec znak towarowy? 7 etapów procedury
• Prawa autorskie do logo firmy. 7 szkodliwych mitów
• Co oznacza R w kółku ® przy logo?
• Dlaczego opisowa nazwa firmy to zło w czystej postaci?